ارايه اطلاعات بودجه در صورت هاي مالي
بودجه هاي مالي توسط دولت ها تهيه مي گردند و بعنوان مدارك عمومي منتشر مي شوند، به عبارت ديگر بودجه هاي مالي توسط دولت ها در دسترس عموم قرار مي گيرند. بودجه به شكل وسيعي توزيع مي گردد و منعكس كننده ويژگي هاي مالي طرح هاي دولت براي دوره مالي پيش رو (آينده) مي باشد، چنين بودجه اي ابزار كليدي مديريت مالي و كنترل مي باشد و بخش مركزي فرآيند نظارت دولت و مجلس را بر ابعاد فعاليت هاي مالي مهيا مي كند.
استاندارد شماره يك (ارايه صورت هاي مالي) واحدها را به تهيه بودجه تشويق نموده بود، اما اين موضوع الزامي نبود، در استاندارد شماره يك نه تنها اشاره اي به افشاء مقايسه اي اطلاعات بودجه نشده بود؛ بلكه راهنمايي درخصوص جزيياتي كه بايد افشاء گردد يا روش ارايه آن وجود نداشت. در اين استاندارد مواردي كه واحد مي بايست آنها را افشاء نمايد و اينكه آيا بودجه و صورت هاي مالي مي بايست براساس يك مبناي مشابه تهيه گردند يا خير، مشخص مي شود.
استاندارد شماره بيست و چهار هدف از اين استاندارد را به شرح زير بيان مي كند:
"اين استاندارد مقايسه مبالغ بودجه و مبالغ واقعي ناشي از اجراي بودجه را كه شامل صورت هاي مالي واحدها مي باشند را الزام مي نمايد. اين واحدها شامل واحدهايي هستند كه ملزم به ارايه بودجه سالانه خود به عموم هستند و يا واحدهايي كه داوطلبانه بودجه خود را بشكل عمومي ارايه مي دهند، بنابراين چنين واحدهايي پاسخگو به عموم هستند".
همچنين براساس اين استاندارد دلايل اختلافات با اهميت ميان مبالغ بودجه شده و مبالغ واقعي مي بايست افشاء گردد و در مورد آنها توضيح داده شود. پيروي از الزامات اين استاندارد باعث ايجاد اطمينان از انجام تعهدات پاسخگويي واحدهاي بخش عمومي مي گردد و چنين الزاماتي منجر به تقويت شفافيت صورت هاي مالي و تعيين ميزان تبعيت اين دستگاه هااز بودجه مي گردد، چنين فرآيندي براي واحدهايي كه پاسخگو به عموم هستند و بودجه و صورت هاي مالي خود را بريك مبناي مشابه تهيه مي نمايند، جهت تعيين ميزان دستيابي به نتايج، كاربرد دارد.
بر اساس اين استاندارد "بودجه سالانه به معني بودجه مصوبي است براي يكسال، چنين بودجه اي شامل برآوردهاي فراتر از دوره بودجه نمي شود"، همچنين در تعريف مبناي بودجه آمده است كه مبناي بودجه به معني مباني تعهدي، نقدي يا ساير مباني حسابداري است كه اين مباني بايستي با بودجه اي كه نهاد قانون گذار به تصويب رسانده است، مطابقت داشته باشد.در اين استاندارد اصطلاح بودجه نهايي "بودجه اوليه اي است كه برمبناي ذخاير، مبالغ انتقالي، انتقالات، تخصيص ها، تخصيص هاي اضافه شده و ساير قانون گذاري هاي مجاز و تغييرات دوره بودجه، اصلاح شده باشد".
براساس استاندارد شماره بيست و چهار، واحدهاي بخش عمومي كه بودجه مصوب آنها براي عموم قابل دسترس مي باشد، ملزم به افشاء موارد ذيل در صورت هاي مالي خود هستند:
الف- مقايسه اي از مبالغ واقعي با مبالغ مندرج در بودجه اوليه و بودجه نهايي، چنين مقايسه اي مي بايست بريك مبناي حسابداري يكساني استوار باشد كه اين مبنا بابودجه مطابقت داشته باشد، حتي اگر مبناي حسابداري صورت هاي مالي متفاوت با مبناي بودجه باشد، اين همسان سازي مباني مي بايست صورت پذيرد. در اين استاندارد اصطلاح "واقعي" يا مبلغ "واقعي" به معني وجوهي است كه از اجراي بودجه نتيجه مي گردد. در برخي از سيستم هاي قانون گذاري ممكن است اصطلاحات بودجه نهايي، بودجه اجرايي يا اصطلاحات مشابه، معادل با اصطلاح بودجه واقعي مورداستفاده قرار گيرد.
ب- توضيح درخصوص اختلافات با اهميت ميان مبالغ بودجه و مبالغ واقعي، از جمله موارد ديگري است كه مي بايست افشاء گردد. مگر اينكه چنين اختلافاتي در ساير مدارك عمومي مرتبط با صورت هاي مالي، منتشر شده باشد.
ج- زماني كه مبناي بودجه و مبناي حسابداري متفاوت با يكديگر باشند، يك توافق (مصالحه) ميان مبالغ واقعي بودجه با مبالغ واقعي ارايه شده در صورت هاي مالي، ارايه گردد.
اين استاندارد مقايسه بودجه و مبالغ در صورت هاي مالي را در قالب يك ستون اضافي در صورت هاي مالي اوليه مجاز مي داند، البته اين نحوه ارايه زماني انجام مي پذيرد كه صورت هاي مالي و بودجه بر يك مبناي قابل مقايسه تهيه شده باشند.
همانگونه كه قبلاً اشاره شد، براساس اين استاندارد توضيح دلايل اختلاف ميان بودجه اوليه و بودجه نهايي الزامي
است، در واقع بايد توضيح داده شود كه اين اختلاف ناشي از تخصيص مجدد بودجه مي باشد يا ساير عوامل مانند تغيير سياست ها، حوادث طبيعي، يا ساير وقايع غيرقابل پيش بيني باعث ايجاد آن شده اند، چنين موارد افشايي ممكن است در يادداشت هاي همراه صورت هاي مالي بيان شوند يا اينكه در گزارشي كه قبلاً منتشر شده يا در گزارش هايي كه همزمان با صورت هاي مالي منتشر مي شود، افشا گردد.
به استثنا موسسات تجاري دولتي تمام واحدهاي بخش عمومي كه صورت هاي مالي خود را برمبناي سيستم حسابداري تعهدي تهيه و ارايه مي نمايند، بايد اين استاندارد را به كار گيرند. اين استاندارد الزامي درخصوص ارايه عمومي بودجه مصوب و يا ارايه عمومي بودجه مصوبي كه نبايد در دسترس عموم قرار گيرد، ندارد.
در اين استاندارد اصطلاحات زير تعريف شده اند:
- مبناي حسابداري
- بودجه نهايي
- بودجه سالانه
- بودجه چندساله
- تخصيص
- بودجه اوليه
- بودجه مصوب
- مبناي بودجه اي
- مبناي قابل مقايسه