سازمان حسابرسی

 یکی از سازمان ‎های تابعه وزارت امور اقتصادی و دارایی ایران است که سال ۱۳۶۶ به موجب قانون تشکیل سازمان حسابرسی تاسیس شد. این سازمان به عنوان بزرگ ‎ترین موسسه حسابرسی ایران (دولتی) به ارائه خدمات تخصصی مالی به بخش ‎های دولتی و تحت نظارت دولت می‌پردازد. سازمان حسابرسی علاوه بر حسابرسی و بازرسی قانونی، خدمات مالی مشاوره‌ای، تدوین اصول و ضوابط حسابداری و حسابرسی، و آموزش و تحقیق در زمینهٔ حسابرسی را نیز برعهده دارد.

تاریخچه سازمان حسابرسی

پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران و مصادره شرکت‌های متعلق به برخی سرمایه ‎داران، قوانینی در شورای انقلاب به تصویب رسید که بر پایهٔ آن‌ها شرکت‌ها و مؤسسات سودبر و ناسودبر بسیاری ملی شدند و تحت مدیریت دولت درآمدند. در سال ۱۳۵۹ به علت نارسایی‌های نظام حسابرسی موجود، طی لایحه‌ای مربوط به اصلاح پاره‌ای از مواد قانونی مالیات های مستقیم، مواد مربوط به حسابداران رسمی لغو شد. در نتیجه، کانون حسابداران رسمی عملاً منحل شد. برای رسیدگی به امور حسابرسی، سه مؤسسهٔ حسابرسی در نظر گرفته شد که هر یک رسیدگی حسابرسی گروهی از شرکت‌ها و مؤسسات را بر عهده گرفتند. این‌ها عبارت بودند از مؤسسه حسابرسی سازمان صنایع ملی و سازمان برنامه، مؤسسه حسابرسی بنیاد مستضعفان (۱۳۵۹) و مؤسسه حسابرسی شاهد(۱۳۶۲). در سال ۱۳۶۲ مجلس شورای اسلامی تصویب کرد که این سه مؤسسه و شرکت سهامی حسابرسی (تشکیل‌شده در ۱۳۵۰ و مسئول حسابرسی شرکت‌های دولتی) با هم ادغام شوند و سازمان حسابرسی کشور تشکیل شود. اساسنامهٔ این سازمان در سال ۱۳۶۶ به تصویب مجلس رسید و از آن زمان سازمان حسابرسی وابسته به وزارت امور اقتصادی و دارایی با شخصیت حقوقی و استقلال مالی تشکیل شد

کمیته ‎های سازمان حسابرسی

کمیته فنی

کمیته آموزش و تحقیقات

کمیته کنترل و کیفیت

کمیته قوانین و مالیاتی

کمیته ترفیعات و طبقه ‎بندی مشاغل

کمیته تدوین استانداردهای حسابداری

کمیته تدوین استانداردهای حسابرسی

کمیته ماموریت ‎های خارج از کشور

کمیته حسابرسی عملیاتی

کمیته تدوین استانداردهای حسابداری دولتی

کمیته وام

کمیته انضباطی

کمیته حسابرسی

جایگاه قانونی ضابطه ‎گذاری حسابداری و حسابرسی

طبق بند ۴ تبصره ۲ «قانون تشکیل سازمان حسابرسی» (۵ دی ۱۳۶۲) و مواد ۶ و ۷ «اساسنامه سازمان حسابرسی» (۱۷ شهریور ۱۳۶۶)، وظیفه تدوین و تعمیم اصول و ضوابط حسابداری و حسابرسی در ایران به سازمان حسابرسی واگذار شده است. در این راستا، سازمان حسابرسی - از اواخر دهه ۱۳۷۰ - «اصول و ضوابط حسابداری و حسابرسی» ایران را وضع می ‎کند که برای همه نهادهای گزارشگر و موسسات حسابرسی در ایران لازم ‎الاجرا است.

هشت مرحله اصلی تدوین استانداردها در سازمان حسابرسی عبارت است از :

تشخیص موضوع برای انجام تحقیقات (کمیته‌های تدوین استانداردها)،

بررسی‌های مقدماتی (مدیریت تدوین استانداردها و گروه‌های کارشناسی)،

تصمیم‌گیری در مورد لزوم تدوین استاندارد (کمیته‌های تدوین استانداردها)،

تهیه پیش‌نویس مقدماتی استاندارد (مدیریت تدوین استانداردها)،

تدوین متن اولیه پیش‌نویس استاندارد (کمیته‌های تدوین استانداردها)،

نظرخواهی عمومی (مدیریت تدوین استانداردها)،

تدوین متن نهایی پیش‌نویس استاندارد (کمیته‌های تدوین استانداردها)، و

بررسی و تصویب نهایی (هیات عامل و مجمع عمومی)

استانداردها و ضوابط مصوب

استانداردها و ضوابط مصوب سازمان حسابرسی زیر عنوان «اصول و ضوابط حسابداری و حسابرسی» عبارتند از :

استانداردهای حسابداری (کمیته تدوین استانداردهای حسابداری)

استاندارد حسابداری شماره ۱: نحوه ارائه‌ی صورت‌های مالی

استاندارد حسابداری شماره ۳۲: کاهش ارزش دارایی‌ها .

استانداردهای حسابرسی، سایر خدمات اطمینان‌بخشی و خدمات مرتبط (کمیته تدوین استانداردهای حسابرسی)

استانداردهای کنترل کیفیت (۹۹-۱)

استانداردهای حسابرسی (۱۹۹۹-۱۰۰)

استانداردهای بررسی اجمالی (۲۹۹۹-۲۰۰۰)

استانداردهای خدمات اطمینان‌بخشی به‌جز حسابرسی و بررسی اجمالی (۳۹۹۹-۳۰۰۰)

استانداردهای خدمات مرتبط (۴۹۹۹-۴۰۰۰)

استانداردهای حسابرسی عملیاتی (واحد حسابرسی عملیاتی)

بخش ۱: استفاده و کاربرد استانداردهای حسابرسی عملیاتی

بخش ۲: اصول اخلاقی در حسابرسی عملیاتی

بخش ۳: استانداردهای عمومی

بخش ۴: استانداردهای اجرای عملیات در حسابرسی عملیاتی

بخش ۵: استانداردهای گزارشگری در حسابرسی عملیاتی

پیوست: رهنمودهای تکمیلی

هم‌چنین، در سال ۱۳۷۷، «آیین رفتار حرفه‌ای» از سوی سازمان حسابرسی - بر اساس «آیین‌نامه اخلاق برای حسابداران حرفه‌ای»، فدراسیون بین‌المللی حسابداران (آیفک) - تدوین و پس از تصویب در مجمع عمومی از آغاز ۱۳۷۸ لازم‌الاجرا شد .

انتشارات

یکی از خدمات فایده ‎مند سازمان حسابرسی که نقشی انکارناپذیر در توسعه دانش حسابداری در ایران داشته است، انتشار نشریه‌های تخصصی با موضوعات متنوع حسابداری و موضوعات مرتبط بوده است. در این راستا، طی بیش از دو دهه گذشته نزدیک به ۲۰۰ عنوان نشریه به قلم مترجمان و نویسندگان سرشناسی هم‌چون، حسن سجادی‌نژاد، فضل‌الله اکبری، حبیب‌الله تیموری ماسوله، مصطفی علی‌مدد، رضا شباهنگ، نظام‌الدین ملک‌آرایی، عباس ارباب سلیمانی، رضا نظری، عزیز عالی‌ور، امیر پوریانسب، موسی بزرگ‌اصل، ... منتشر شده است. بعضی از این نشریات تا ده‌ها بار تجدید چاپ شده‌اند.

از دیدگاه دیگر

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357، به‌موجب قوانین و مقرراتی که به تصویب شورای انقلاب رسید شرکت‌ها و موسسات انتفاعی و غیرانتفاعی متعددی ملی شدند یا تحت مدیریت دولت قرار گرفتند. برای حسابرسی این‌گونه موسسات، سه موسسه حسابرسی در بخش عمومی ایران به نام‌های موسسه حسابرسی سازمان صنایع ملی و سازمان برنامه، موسسه حسابرسی بنیاد مستضعفان(1359) و موسسه حسابرسی شاهد(1362) تشکیل شد و هر یک حسابرسی و بازرسی قانونی گروهی از شرکت‌ها و موسسات را عهده‌دار گردیدند. در سال 1362 به‌موجب قانونی که به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید مقرر شد با ادغام این سه موسسه و شرکت سهامی حسابرسی (که در سال 1350 تشکیل شده بود و حسابرسی شرکت‌های دولتی را به عهده داشت  ) سازمان حسابرسی تشکیل شود. اساسنامه قانونی سازمان حسابرسی در سال 1366 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و به‌این‌ترتیب، سازمان حسابرسی به‌صورت موسسه‌ای دارای شخصیت حقوقی و استقلال مالی و وابسته به وزارت امور اقتصادی و دارایی تشکیل شد که ضمن ادامه اجرای وظایف موسسات مذکور به فعالیت در سایر زمینه‌های مقرر در اساسنامه خود پرداخت .

منابع

سایت سازمان حسابرسی = http://audit.org.ir

و سایر