تاریخچه حسابرسی در ایران

اولین باری که در قوانین رسمی ایران به حسابرسی اشاره شده است، قانون تجارت مصوب سال ۱۳۱۱ است که بر مبنای آن شرکت‌های سهامی موظف می‌شدند افرادی را به عنوان مفتش (بازرس) برای رسیدگی به حساب‌ها و اسناد و مدارک انتخاب کنند و گزارشی را دربارهٔ اوضاع عمومی شرکت به مجمع عمومی صاحبان سهام ارائه دهند، با این وجود این بازرسی با حسابرسی در معنای امروزی متفاوت بود. در «قانون مالیات بر درآمد» سال ۱۳۲۸ برای اولین بار از خدمات حسابرسی حرفه‌ای برای حسابرسی مالیاتی استفاده شد که وزارت دارایی را مکلف به پذیرش نتایج کار انجمن محاسبین قسم خورده می‌کرد. اساسنامهٔ انجمن محاسبین قسم خورده در سال ۱۳۴۲ تصویب شد. با تصویب قانون مالیات‌های مستقیم سال ۱۳۴۵ مقرر شد که کانون حسابداران رسمی تشکیل گردد و با این کار عملاً تکیه گاه قانونی انجمن محاسبین قسم خورده فروریخت. از سال ۱۳۵۱ اساسنامهٔ کانون حسابداران رسمی به تصویب رسید و این کانون کار خود را آغاز کرد .

جامعه حسابداران رسمی ایران به موجب قانون استفاده از خدمات تخصصی و حرفه‌ای حسابداران ذی‌صلاح به عنوان حسابدار رسمی (مصوب ۲۱ دی ۱۳۷۲ و اصلاحیهٔ مورخ ۱۷ بهمن ۱۳۷۲، مجلس شورای اسلامی) به عنوان اصلی ‎ترین انجمن حرفه ‎ای حسابداران عمومی گواهی ‎شده در ایران رسمیت یافت و فعالیت خود را از نیمه دوم ۱۳۸۰ آغاز کرد .

طبق تبصره ۲ این قانون: «به منظور تنظیم امور و اعتلای حرفه حسابداری و حسابرسی و نظارت حرفه ‎ای بر کار حسابداران رسمی، نخستین گروه حسابداران رسمی با نصاب حداقل ده (۱۰) نفر می‌توانند، به عنوان هیئت مؤسس، جامعه حسابداران رسمی ایران را به صورت مؤسسه‌ای غیر دولتی، غیرانتفاعی و دارای استقلال مالی و شخصیت حقوقی مستقل تشکیل دهند. اساسنامه جامعه مزبور توسط هیئت مؤسس، تهیه و به تصویب هیئت وزیران می‌رسد .»

ارکان جامعه حسابداران رسمی ایران

الف) مجمع عمومی،

ب) شورای عالی،

پ) هیئت مدیره،

ت) هیئت عالی نظارت .

مجمع عمومی

مجمع عمومی جامعه حسابداران رسمی ایران از اجتماع اعضای این جامعه تشکیل می ‎شود. وظایف و اختیارات این مجمع - به عنوان بالاترین رکن جامعه حسابداران رسمی ایران - عبارتند از :

انتخاب اعضای شورای عالی .

تصویب گزارش سالانه شورای عالی .

تعیین حق حضور اعضای شورای عالی بنا به پیشنهاد هیئت رئیسه مجمع .

تعیین روزنامه کثیرالانتشار برای درج آگهی ‎های رسمی جامعه حسابداران رسمی ایران بنا به پیشنهاد هیئت رئیسه مجمع.

شورای عالی

شورای عالی جامعه حسابداران رسمی ایران، عالی‌ترین رکن این جامعه پس از مجمع عمومی است. این شورا از ۱۱ عضو تشکیل می‌شود. اعضای این شورا با رای مخفی اعضای حاضر در مجمع برای دوره‌ای سه ساله انتخاب می‌شوند. نامزدهای عضویت در شورا باید دست‌کم ۱۰ سال پیشینه انجام کار حرفه‌ای پس از دریافت مدرک کارشناسی خود داشته باشند. اعضای منتخب در نخستین جلسه هر دوره باید یک نفر را از بین خود به مقام رئیس شورای عالی انتخاب کنند

هیئت مدیره و دبیرکل

جامعه حسابداران رسمی ایران دارای هیئت مدیره سه نفری است. اعضای این هیئت توسط شورای عالی جامعه حسابداران رسمی ایران از بین اعضای این جامعه به مدت سه سال انتخاب و با حکم رییس شورای عالی منصوب می‌شوند. عضویت در هیئت مدیره این جامعه مسئولیتی تمام‌وقت است. بنابراین، اعضای هیئت مدیره نمی‌توانند به عنوان شاغل فعالیت حرفه‌ای داشته باشند. شورای عالی از بین اعضای هیئت مدیره یک نفر را به عنوان رییس هیئت مدیره و دبیرکل جامعه حسابداران رسمی ایران منصوب می‌کند.

کارگروه ‎های تخصصی

جامعه به منظور پیگیری امور مربوط دارای ۱۲ کارگروه تخصصی به شرح زیر است

کارگروه قوانین و مقررات،

کارگروه موسسات حسابرسی،

کارگروه کنترل کیفیت،

کارگروه مالیاتی،

کارگروه آموزش،

کارگروه آیین رفتار حرفه‌ای،

کارگروه فنی و استانداردها،

کارگروه حسابرسی داخلی و عملیاتی،

کارگروه کنترل کیفیت مالیاتی،

کارگروه توسعهٔ بازار کار و فرهنگ حساب‌دهی،

کارگروه حسابرسی کامپیوتری، و

کمیته مبارزه با پول‌شویی.

عنوان حسابدار رسمی

طبق «آیین‌نامه تعیین صلاحیت حسابداران رسمی و چگونگی انتخاب آنان» (مصوب ۲۲ مرداد ۱۳۷۴، هیئت وزیران) متقاضیان عضویت در جامعه حسابداران رسمی ایران - که پس از عضویت دارای عنوان حسابدار رسمی می‌شوند - به شرط داشتن مدرک دانشگاهی یا حرفه‌ای معتبر و پیشینه انجام کار حرفه‌ای مربوط می‌توانند در آزمون کتبی برگزاری توسط هیئت تشخیص صلاحیت حسابداران رسمی شرکت کنند؛ و در صورت موفقیت در این آزمون به عضویت جامعه حسابداران رسمی ایران پذیرفته شوند. هیئت تشخیص صلاحیت حسابداران رسمی مرکب از ۷ عضو است که از سوی وزیر امور اقتصادی و دارایی به مدت ۲ سال منصوب می‌شوند .

سایت = http://www.iacpa.ir